Η απόφαση του ΑΡΚΑ να καταστήσει εαυτόν δημόσια φωνή του γνωστού - άγνωστου νεοφιλελεύθερου «κινήματος» ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙΤΕ, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, χαράς οι πιο λίγες, οργής κι απογοήτευσης οι πιο πολλές.
Κι επειδή πολλές από αυτές κατά το κοινώς λεγόμενο «ξεφεύγουν» είναι ίσως σκόπιμο να υπενθυμίσουμε ότι οι όποιες πολιτικές απόψεις ενός καλλιτέχνη δεν είναι δυνατόν να ακυρώνουν την καλλιτεχνική του αξία.
Πολλά έχουν γραφτεί τις τελευταίες μέρες για την απόφαση του γνωστού και αγαπητού σε όλους ΑΡΚΑ να γίνει ο προπαγανδιστής του «κινήματος» ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙΤΕ, που μια φορά το χρόνο, κατά τα τέλη του Ιούνη, διοργανώνει μια αποτυχημένη διαδήλωση στην Πλατεία Συντάγματος αξιώνοντας την παραίτηση της κυβέρνησης.
Πιο εμβληματικό, καθώς προκάλεσε πλήθος δευτερογενών αντιδράσεων -πιθανώς και λόγω του ονόματος της συντάκτριας - ήταν αυτό της Έλενας Ακρίτα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 1 Ιουλίου (παραθέτω την αναπαραγωγή του από τον τοίχο του Παναγιώτη Δημητρά https://www.facebook.com/panayote/posts/10154985200377968 ).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα νέα σκίτσα του ΑΡΚΑ, μαυρόασπρα όσα έχω δει, πράγμα που ενδεχομένως να έχει και τη δική του σημειολογική σημασία, δεν έχουν τη σπιρτάδα του λόγου των πρωταγωνιστών του που δεκαετίες τώρα συντροφεύουν τη ζωή μας. Όμως αυτό είναι δικό του πρόβλημα, όχι δικό μας.
Όλα αυτά τα χρόνια ο ΑΡΚΑΣ είχε καθιερωθεί ως ένας σκιτσογράφος - φιλόσοφος, που μέσω των μη συμβατικών πρωταγωνιστών του σχολιάζει επιγραμματικά μικρές και μεγάλες καθημερινές στιγμές του μέσου ανθρώπου, με διαχρονικό χαρακτήρα. Και σε αυτό ήταν και είναι απαράμιλλος.
Τα δηκτικά σχόλια των πρωταγωνιστών του, υποστηριζόμενα από ένα δουλεμένο σκίτσο, μένουν αξέχαστα στον αναγνώστη και γίνονται με τη σειρά τους τροφή για σκέψη.
Η πολιτική γελοιογραφία ποτέ μέχρι τώρα δεν τον είχε προσελκύσει, δικαίως πιθανότατα αν κρίνουμε από τα πρώτα δείγματα γραφής του σε αυτό τον τομέα.
Η πολιτική γελοιογραφία ασχολείται με το εφήμερο κι ο στόχος της είναι να προκαλέσει το αυθόρμητο γέλιο του αναγνώστη. Αν δε συμβεί αυτό είναι αποτυχημένη.
Πέντε χρόνια μετά είναι ακατανόητη αν δε συνοδεύεται από μια επεξηγηματική παράγραφο του τι, του πώς και του γιατί, σε αντίθεση με τα μέχρι τώρα σκίτσα του ΑΡΚΑ που διαβάζονται με την ίδια ευχαρίστηση από τρεις διαδοχικές γενιές.
Στον ρόλο του πολιτικού γελοιογράφου ο ΑΡΚΑΣ είναι εντελώς αποτυχημένος. Το σκίτσο του δε βγάζει γέλιο το κείμενο αφήνει το πρόσωπο ανέκφραστο. Κι ο λόγος είναι ότι στερείται παντελώς φαντασίας, ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, διαθέτει λιγότερη φαντασία από τη ντουντούκα του Σωματείου Οικοδόμων και Συναφών Επαγγελμάτων.
Όμως αυτό απλώς σηματοδοτεί μια καλλιτεχνική αποτυχία του ΑΡΚΑ σε ένα είδος που ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε δοκιμάσει κι απ' ό,τι δείχνει η μέχρι τώρα δουλειά του σε αυτό είχε απόλυτο δίκιο.
Σε τελική ανάλυση ο άλλος ΑΡΚΑΣ, αυτός που τόσα χρόνια είχαμε συνηθίσει, ποτέ δε μας είχε μιλήσει για τις απόψεις του για την πολιτική, πλην πιθανώς ενός στενού κύκλου προσωπικών του φίλων.
Το ότι εξαίφνης εμφανίζεται ως νεοφιλελεύθερος ταλιμπάν δε σημαίνει ότι δεν ήταν πάντα τέτοιος ή ότι δεν έγινε με την πάροδο του χρόνου (όπως πολλοί «σκληροπυρηνικοί αριστεροί» έπραξαν άλλωστε στις τελευταίες δεκαετίες).
Και το μείζον ερώτημα είναι: Θα μας άρεσε λιγότερο όλα αυτά τα χρόνια ο ΑΡΚΑΣ αν ξέραμε πως ήταν πάντοτε - ή επρόκειτο να γίνει - ένας ταλιμπάν του νεοφιλελευθερισμού; Νομίζω πως στην ερώτηση αυτή οι περισσότεροι από εμάς θα απαντούσαμε όχι.
Για τον ίδιο λόγο που οι λάτρεις του κινηματογράφου δεν έπαψαν να εκτιμούν τη Λένι Ρήφενστααλ παρά το γεγονός ότι ουδέποτε απαρνήθηκε το ναζισμό, για τον ίδιο λόγο που οι λάτρεις του ποιοτικού τραγουδιού συνέχισαν να ακούν Εντίτ Πιαφφ και μετά τη γερμανική κατοχή, παρά τις αμφιλεγόμενες σχέσεις της με Γερμανούς.
Με την έννοια αυτή θεωρώ υπερβολικά τα σχόλια της μορφής «ο Αρκάς μας πρόδωσε». Δε μας πρόδωσε γιατί ποτέ δεν είχε ταυτιστεί με μια ιδεολογία.
Είναι δικαίωμα του ΑΡΚΑ να ψηφίζει ό,τι θέλει και να προπαγανδίζει την ψήφο του. Όμως ο ΑΡΚΑΣ πολιτικός γελοιογράφος θα ξεχαστεί πριν καλά-καλά το καταλάβει κι ο ίδιος. Ο άλλος, ο ΑΡΚΑΣ ο σκιτσογράφος-φιλόσοφος είναι διαχρονικός.
Γιάννης Χρυσοβέργης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου